‘Circle of Heritage’ – Wanneer porselein de cirkel sluit
Van Katwijk (*1994, Utrecht/ NL) is gefascineerd door de natuur; levend en dood, in al zijn zuiverheid en onvolmaaktheden. Als gevolg van haar liefde voor dieren en natuur probeert ze de schoonheid die ze in hen ziet te benadrukken. Vaak doet ze dit door (her)gebruik te maken van natuurlijke vormen, kleuren en materialen. In haar werk zijn materialen, tactiliteit en kleur belangrijke thema’ s. Katwijk gelooft in het tonen van tegenstrijdigheden en taboes, maar wil niet oordelen. Daarom is haar aanpak onconventioneel, achtervraagt ze bestaande regels, gewoonten en dogma’s en verlaat ze de platgetreden paden en probeert ze iets nieuws te creëren.
“Ik wil waarde toevoegen door onconventionele keuzes te maken, mensen te laten denken en inspireren. Mijn concepten worden aangevuld door de gebruiker, met zijn of haar eigen gedachten.”
“All things are incomplete. All things, including the universe itself, are in a constant never ending state of becoming or dissolving. Often we arbitrarily designate moments points along the way as “finished” or “complete” but when does something’s destiny finally come to fruition? Is the plant complete when it flowers? When it goes to seed? When the seeds sprout? When everything turns into compost?”
–Wabi-Sabi spiritual values, Wabi sabi for artists designers poets and philosophers by Leonard Koren
DESIGNBOTE sprak met Billie van Katwijk:
Beschouw je jezelf als kunstenaar of als designer?
“Als designer. Ik ben te pragmatisch voor een kunstenaar. Met mijn projecten hoop ik mensen te kunnen inspireren, met een andere blik te kijken en waarde toe te voegen aan dat wat als waardeloos word gezien.”
Ik ben een creatieve denker met innovatieve ideeën die ik verwezenlijk door verschillende mensen samen te brengen en samen te werken.”
Je bent pas 23 en al zo filosofisch bezig en helemaal niet mainstream. Hoe komt dat?
“Ik heb geleerd zelfstandig na te denken en mijn fascinaties te volgen. Als je je eigen weg volgt om iets nieuws te creëren ben je vanzelf niet zo mainstream. Als ik in een onderwerp geïnteresseerd ben duik ik er helemaal in. Ik doe onderzoek door bijvoorbeeld te lezen, observeerden en mensen te interviewen. Zo word ik een klein beetje een expert voor een specifiek onderwerp. Tijdens het proces denk ik veel na en maak ik tegelijkertijd. Zo ontstaat een concept dat ik dan materialiseer en uitwerk.”
Waar ligt de oorsprong van het concept van ‘circle of heritage’?
“Voor mijn afstuderen wilde ik graag een gedenkobject maken. Aan de ene kant omdat ik het bijzonder vind om als ontwerper iets heel waardevols (voor de nabestaanden) te maken en aan de andere kant ben ik altijd geïnspireerd door lichamen en wilde daardoor iets moois maken voor het dode lichaam. Toen ben ik mij gaan verdiepen in crematie. Ik kwam er achter dat een crematie oven zo hoog gestookt word (rond de 1100 graden) dat het hele lichaam verbrandt en alleen de botten overblijven. De botten worden dan na de crematie in het crematorium vermalen en dat is de as die de nabestaande krijgen. Crematie-as is dus eigenlijk botten-as. Ik had een basis kennis in keramiek en daardoor wist ik dat botten-as het hoofdbestanddeel is van bone china, een vorm van porselein. Toen heb ik een materiaal onderzoek gedaan om een bone china van crematie-as te ontwikkelen. Tijdens het onderzoek ging mijn opa dood en dat was voor mij de eerste keer dat ik een dood lichaam zag. Toen kreeg het project een andere lading, de dood kwam dichterbij en de behoefte aan een tastbare herinnering werd persoonlijk.”
Filosofische drijfveren: o.a. ook wabi sabi filosofie en de Roomse beschermgodheden ‘laren’? (bronnen/ redenen daarvoor?)
“Persoonlijk ben ik niet religieus maar los van geloof of overtuiging vind ik het een troostrijke gedachte dat iets van ons, op welke manier dan ook, voortleeft na de dood. Als ontwerper ben ik geïnspireerd door Wabi Sabi en de bijbehorende esthetiek; ik vond het idee dat iets nooit af of compleet is mooi bij het project Circle of Heritge passen. (bron: Wabi-Sabi spiritual values, Wabi sabi for artists designers poets and philosophers by Leonard Koren)
Ik was ook geïnspireerd door de Romeinse huisgoden, de lares. Ze waren de verheerlijkte geesten van hun voorvaderen die in het huis op een persoonlijke manier vereerd werden zonder tussenkomst van een priester. (bron: in Pompeï heb ik een huisaltaar van de lares gezien. Meer info op wikipedia)
Ik wil het dode lichaam een nieuwe positie geven in het dagelijks leven door een gedenk plekje in huis te maken voor persoonlijke rituelen met ruimte voor gevoelens en herinneringen.”
Steeds meer (63%) mensen laten zich cremeren. Wat denk je dat de redenen daarvoor zijn?
“Dat is erg cultuur bepaald, in Japan wordt meer dan 95% van de mensen gecremeerd en in bijvoorbeeld Polen minder dan 10%. (https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_cremation_rate) Traditie en religie spelen dus een belangrijke rol. In Nederland willen steeds meer mensen gecremeerd worden. Dit is niet mijn vakgebied maar ik denk dat het komt doordat het tegenwoordig door de kerk meer geaccepteerd is en omdat in het algemeen minder mensen religieus zijn of waarde hechte aan religieuze tradities. Daarnaast zijn mensen tegenwoordig misschien minder gebonden aan een bepaalde plek, ook nu hun dood. Kosten kunnen ook een rol spelen in de keuze voor crematie.”
Had je al keramische kennis voor je begon?
“Ja, ik had een basis kennis van het materiaal en technieken. Op de Design Academy Eindhoven heb ik ook een ceramic minder gevolgd. Maar dit materiaal onderzoek was echt next level. Ik heb veel advies en hulp van professionals gekregen. Zonder hen was het niet gelukt.”
Herkomst van de (her)gebruikte (mensen-) as? (je schrijft, dat je van de restanten van een gecremeerde dode tot vijf liters porcelaine massa kon maken.)
“Ik heb veel materiaalonderzoek moeten doen voordat ik een succesvol recept had ontwikkeld. Voor de testen heb ik crematie-as van een dierencrematorium gebruikt. Die dieren zijn gecremeerd in een collectieve crematie waardoor de eigenaar van het dier de as niet meer terug kan krijgen. Ik weet dus niet van welke dieren de as is geweest, maar ik vermoed honden omdat ik in de as metalen ringentjes van halsbanden heb gevonden. Veder heb ik ook crematie-as gekregen van een paard en van een geit, waar ik ook bone china van heb gemaakt. Ik werk nu in opdracht voor nabestaande die een schaal van de as van hun overleden dierbare willen.”
Productieproces bone china. Aandeel as? Chemische samenstelling massa?
“De standaard verhouding van een bone china is:
- 50% bottenas
- 25% kaoline
- 25% ‘cornish stone’
In een klei heeft ieder ingrediënt een andere rol. Het kan vergeleken worden met het bakken van een cake. Er is bijvoorbeeld een deel dat bind (de bloem) en er is een deel dat smelt (suiker). Het maken van het porselein is een arbeidsintensief proces. De as moet gewassen worden, om de oplossingen zoals zouten er uit te wassen en daarna fijner worden vermalen. De receptuur van het porselein is maatwerk. Iedere persoon is uniek waardoor ook de as heel verschillend is. De verhouding van de verschillende mineralen en zouten verschilt per persoon en heeft invloed op de receptuur, de stooktijd de stooktemperatuur. Dit vergt onderzoek. Mijn recepten bestaan tussen de 40 en 50% uit crematie-as.”
Mensen as bevat ijzer? Wordt porcellain wel wit? Eigen recepture en uitkomst. Wat zijn de kleur en textuur bepalende bestanddelen van crematie as?
“Normale bone china is wit en kan doorschijnende kwaliteiten hebben. De bone china van crematie-as is heel verschillend van kleur. Normale bone china word van botten as gemaakt van ‘schone’ botten. Crematie-as is niet alleen botten as maar van een heel lichaam. IJzers, mineralen en zouten uit bijvoorbeeld het bloed slaan tijdens de crematie neer op de botten. De kleur van het porselein is voor iedere as verschillend. Dit komt doordat de ijzers en mineralen uit de crematie as kleur geven in reactie op de hoge temperaturen van de keramiekoven. De kleur is niet van te voren te voorspellen en voor iedere as uniek. Uit ervaring weet ik het porselein wit tot warm bruin kan worden met gespikkelde details of juist egaal.”
Wat gebeurt er met kunstgewrichten en tand vullingen etc.?
“Na de crematie worden metalen (schroeven en nieten van de kist, chirurgische metalen etc.) uit de as verwijderd. De Nederlandse crematoria verzamelen de chirurgische metalen en edelmetalen. In opdracht van de Landelijke Vereniging van Crematoria (LVC) worden deze metalen door Orthometals gerecycled. De omzet wordt na aftrek van de kosten ter beschikking gesteld aan het Dr. C.J. Vaillant Fonds (het Goede Doelen Fonds van de LVC). Dit fonds keert gelden uit aan goede doelen zoals de Hartstichting, Aidsfonds maar ook aan tientallen kleinschalige goede doelen. Vaak vind ik nog nietjes van de kist tijdens het zeven van de as.”
Wie zijn de klanten voor bone china van mensen as? Nabestaanden, die troost zoeken? Jezelf?
“Ik maak de schalen in opdracht voor nabestaanden.”
Ik woon vlakbij Tegelen/ Limburg: hier hebben we veel keramische industrie en kennen kleurrijke steengoedborden o.a. ten nagedachtenis aan geliefde personen. Mijn eigen as in een urn gemaakt van de as van mijn (voor)ouders? Kan dat?
“Ja, er is veel mogelijk.”
Innovatief gebruik van nerts.
Ironie in bont.
Andere, eerdere projecten van je waren ook al vaak body/ gender/ ‘fashion’- related:
Je houdt van en pleit voor nerts bont. Heb je dan nooit tegenwind van de Animal Liberation Front gekregen? ;8)
“Nee (nog) niet. Dat project heeft ook weinig media-aandacht gekregen dus waarschijnlijk weten ze niet van het bestaan af. Tijdens Dutch Design Week heb ik wel een gesprek gehad met iemand die veganistisch is. Ze was boos op me omdat ik in haar ogen met het project Ventri de vleesindustrie promootte en dat op de lage termijn hierdoor meer dieren gedood zouden worden. Ik ben het niet met haar eens omdat ik juist met een afval product werk waar in waarde aan toevoeg. Juist om mensen meer bewust te maken over deze industrie en het hele dier te respecteren en waarderen. We werden het niet eens.”
Wreed mooi. Geslagen bloemen.
Billie van Katwijk met gebruinde koeienpoten, Ventri ‘.
Je slaat mooie bloempjes te pletter en krijgt daardoor mooie (toevals) patronen.
Je hebt daadwerkelijk penzen tot luxe ogende accessoires verwerkt. Dat is allemaal niet echt alledaags… Waarom doe je zoiets?
“Ik zie veel schoonheid op onverwachte plekken en ben gefascineerd door de natuur; het leven en de dood, in zijn puurheid en imperfecties. Door mijn liefde voor dieren en de natuur probeer ik de schoonheid te laten zien die ik in hun zie. Vaak doe ik dit door (her)gebruik van natuurlijke materialen, kleuren en vormen. In mijn werk zijn materialen, tactiliteit en kleur belangrijke thema’s. Ik geloof in het laten zien van contradicties en taboes zonder oordeel. Ik heb een onconventionele aanpak waar ik bestaande regels, gewoontes en dogma’s in twijfel trek en ik treed buiten de gebaande paden om iets nieuws te creëren. Ik ben er van overtuigd dat met een andere kijk er waarde toevoegt kan worden aan dat wat als waardeloos of rest word gezien. Door middel van design wil ik mensen inspireren en een gesprek aan gaan.”
Liggen de redenen voor je beroepskeuze misschien (ook) in je persoonlijke geschiedenis?
“Als ontwerper ben ik gefascineerd door de natuur, lichamen en dieren. Ik zie daar veel schoonheid in en het is altijd een belangrijke inspiratiebron voor mij. Als ontwerper probeer ik de schoonheid te laten zien die ik in ze zie. Ik ben opgegroeid tussen de dieren in de natuur, dus dat is geen toeval. Mijn ouders hebben me ook altijd gestimuleerd creatief en zelfstandig te denken.”
0 Kommentare